Zit er een grond van waarheid in de verhaaltjes over de toverdrank van Asterix en Obelix?
Over de Belgen
Julius Caesar had effectief grote problemen met de Galliërs, en volgens hem zouden van allen de Belgen de dappersten geweest zijn: “Horum omnium fortissimi sunt Belgae”. Hij schreef ook dat ze als enigen de Teutonen en de Cimbren weerstonden toen die Germaanse stammen hun grondgebied probeerden binnen te vallen.
“Jamaar,” zei onze juf van Latijn, “de Jules moest in Rome een uitleg gaan geven waarom hij ze niet in de pan had gehakt. De Belgen voerden een guerillaoorlog en verstopten zich gedurig, daarom kon hij ze niet pakken.”
Volgens de Belgen zelf was het omdat ze altijd geweigerd hadden om de Romeinse cultuur over te nemen en zich te laten verzwakken door verwijfde drankjes zoals bijvoorbeeld die wijn uit het zuiden, dat was volgens hen voor pussies.
De Picten
Gaan we even over het Kanaal, in het noorden van Brittanië. Ook daar hadden de Romeinen het moeilijk om hun expansiedrang in daden om te zetten, want de Picten zaten hen dwars. Ze werden beschreven als kleine blauwgeschilderde mannetjes (waar kennen we dat van?) slechts zo groot als kinderen, maar ze vochten als bezeten. Uiteindelijk werd de Muur van Hadrianus opgetrokken om hen tegen te houden.
Van de Picten weten we dat ze inderdaad een drank brouwden op basis van honing en heide – een plant die het in zo’n bar land voortreffelijk doet. Daar zijn potresten gevonden met sporen van deze ingrediënten.
Nu werd het imkeren pas door de Romeinen in onze streken en op het eiland geïntroduceerd; tevoren ging men gewoon op zoek naar een bijennest, en die moest er dan aan geloven. De Picten zochten dus bijen op de heide: daar waren veel bloemen, en dus ook veel bijen. De honing van die bijen, voornamelijk gemaakt van de heidebloemen, leverde de energie om bepaalde wilde gisten, die leven op de heideplant, te voeden en aan te zetten tot alcoholproductie. Omdat ze van niet beter wisten, gooiden de Picten de hele bijennest – incluis boze bijen die niet op tijd ontsnapt waren, koninginnebrij, propolis en al – in een ketel, samen met extra heide, en zo brouwden ze hun drank. Of misschien wisten ze juist heel goed wat ze deden…?
Heide
Heide wordt geklasseerd in de familie van de Ericaceae, waarvan veel leden een psychotropische, licht narcotische en hallucinogene stof bevatten. Door honing te maken van de bloemen van deze plant, worden deze eigenschappen geconcentreerd. En alle eigenschappen van planten worden versterkt door ze in alcohol te drenken, in casu door ze mee te laten vergisten. Op heide groeit ook een bepaalde gist (“fog”) die interessante eigenschappen zou hebben.
Heide groeide in die tijden eigenlijk in heel het Noorden van Europa, tot in onze streken toe, voordat die ontbost en drooggelegd werden. Historische geschriften hebben het herhaaldelijk over dranken waarin heide gebruikt werd. Zou heide de reden zijn waarom er zoveel legendes over toverdranken bestaan?
Laat ik nu toevallig een toch wel serieuze hoeveelheid heide in de tuin hebben staan…
We zullen het gauw weten!
Aan de slag
De Picten waren een nomadisch volk. Graan telen, daar deden ze niet aan mee. Om bier te maken halen wij de nodige suikers uit gemout graan. Mogelijk deden de Belgen en andere Galliërs dit ook: zij waren namelijk gesetteld en hadden akkers. In afwachting van een lading heidehoning zullen we dus maar beginnen met een mash zoals gewoonlijk.
Waar nu nog heidebier gemaakt wordt, wast men de heide zeer grondig om minstens toch van de “fog” af te geraken. Dat gaan we dus niet doen 😉 Ik heb ook niet de indruk dat er veel insecten of andere plagen op die plantjes zitten, dus we kieperen ze er zo in.
Een gedeelte van de heide wordt meegekookt, een ander deel gaat er tijdens de eerste vergisting bij. En voor de goede vorm wordt nog een derde deel na vijf dagen vergisting in enkele liters afgetapte wort opgekookt en extra bijgevoegd. Dat ruikt allemaal al heel goed, nu is het wachten op het einde van de vergisting. Dan primen en bottelen, en meer wachten.
Enkele maanden later
Waarschijnlijk dronken de Oude Belgen en de Picten hun toverdrank na aanzienlijk kortere tijd. Ik heb het echter de normale lagertijd gegeven. De zomer in je glas!